Pozbawienie prawa do zachowku – wydziedziczenie

Wydziedziczenie to inaczej pozbawienie prawa do zachowku. Oświadczenie o wydziedziczeniu powinno znaleźć się w testamencie niezależnie od formy sporządzenia tego testamentu. Nie jest tak, że spadkodawca może wydziedziczyć każdego spadkobiercę według swojego uznania. Wydziedziczenie będzie skuteczne tylko wówczas, gdy zostaną spełnione ku temu przesłanki, które dotyczą negatywnego zachowania wydziedziczonego względem spadkodawcy. Przesłanki te obejmują takie zachowania jak:

• postępowanie wbrew woli spadkodawcy w sposób uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
• dopuszczenie się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci,
• uporczywie niedopełniania względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych. 

Jak widać wskazane przesłanki są dość nieprecyzyjne i dają dużą swobodę oceny. Co gorsze skuteczność wydziedziczenia zostanie ustalona dopiero na etacie ubiegania się przez wydziedziczonego o zachowek, czyli po śmierci spadkodawcy co oznacza, że spadkodawca tak naprawdę nigdy nie będzie miał pewności, że będzie ono skuteczne.

Zachowek, a umowa dożywocia

Umowa dożywocia polega na tym, że właściciel nieruchomości zbywa ją na rzecz osoby trzeciej w zamian za dożywotnie utrzymanie, w tym prawo do zamieszkiwania w tej nieruchomości. Umowa ta ma więc charakter odpłatny, dlatego wartość tej nieruchomości nie będzie wliczana do substratu zachowku, oczywiście czynność ta musi być rzeczywista, a nie pozorna. Zawarcie umowy dożywocia pozbawia pozostałych uprawnianych prawa do zachowku, dlatego w praktyce to rozwiązanie jest stosowane niezmiernie często.

Pomoc adwokata z Jarosławia w obliczeniu wysokości zachowku

Zachowek ma stanowić zabezpieczenia dla osób uprawnionych pominiętych przez spadkodawcę, jego wysokość nie odpowiada jednak wartości udziału w spadku, który przysługiwałby osobie uprawnionej do zachowku, a jedynie części tego udziału. Co do zasady wysokość zachowku odpowiada połowie wartości udziału w spadku, który przysługiwałby osobie uprawionej do zachowku, jeżeli spadkodawca nie sporządziłby testament, względnie nie rozporządził swoim majątkiem za życia. Jeżeli osoba uprawniona do zachowku jest trwale niezdolna do pracy lub małoletnia to wówczas wysokość zachowku jest wyższa i odpowiada 2/3 wartości udziału w spadku. Jako adwokat mogę obliczyć jaka będzie wysokość zachowku. Jeżeli do substratu zachowku wchodzi własność rzeczy sprawa jest prosta, najczęściej jednak konieczne jest dokonanie bardziej zaawansowanych obliczeń w związku z koniecznością ustalenia substratu zachowku, do którego może chodzi nie tylko własność, ale także udział we własności, np. gdy spadkodawca pozostawał w ustroju majątkowej wspólności małżeńskiej.

Zachowek – termin

O ile możliwość przeprowadzenia postępowania spadkowego, czy sprawy o dział spadku nie jest ograniczone w czasie, to możliwość ubiegania się o zachowek jest możliwa tylko w terminie 5 lat od dnia śmierci spadkodawcy, w przypadku dziedziczenia ustawowego lub opierania roszczenia o zachowek o dokonane przez spadkodawcę darowizny lub od daty ogłoszenia testamentu, jeżeli taki został skutecznie sporządzony. Upływ tego terminu pozbawia uprawnionego do zachowku możliwości dochodzenia swoich praw. Ważne jest również jest to, że w stosunku do spadków otwartych przed 23 października 2008 r termin na dochodzenie zachowku wynosi 3 lata. Jeżeli spadkodawca zmarł przed tą datą lub testament został ogłoszony przed tą datą to uprawniony do zachowku musi się liczyć z krótszym terminem na dochodzie swoich praw.

Przedawnienie zachowku stwierdzonego wyrokiem Sądu

Jeżeli obowiązek zapłaty zachowku został stwierdzony wyrokiem Sądu to przedawnia się tak jak każde inne roszczenie po upływie 6 lat od końca roku, w którym zobowiązanie to stało się wymagalne. Jednocześnie każda czynność przedsięwzięta przed Sądem lub organem egzekucyjnym w celu jego zaspokojenia przerywa tego przedawnienia, który następnie biegnie na nowo.

Koszt sprawy o zachowek

W przypadku gdy zobowiązany dobrowolnie zaspokoi roszczenie uprawnionego do zachowku sprawa na tym powinna się skończyć. Jeżeli jednak zobowiązany nie chce zapłacić, albo nie taką kwotę jaka jest należna to wówczas pozostaje droga sądowa. Wcześniej mogę skierować do zobowiązanego oficjalne przesądowe wezwanie do zapłaty. Jeżeli roszczenie określone w wezwaniu nie zostanie zaspokojone przygotuje pozew do Sądu. Opłata sądowa od pozwu jest uzależniona od wysokości roszczenia. Oznacza to, że im większa będzie wartość zachowku tym wyższa będzie opłata sądowa.

Zrzeczenie się prawa do zachowku

W doktrynie i orzecznictwie ten temat budzi spór. W mojej opinii uprawniony powinien mieć prawo do zrzeczenia się zachowku. Tezę tę potwierdza Sąd Najwyższy w uchwalę o sygn. akt. III CZP 110/16. Sąd w uzasadnieniu do tej uchwały podnosi, że umożliwienie zrzeczenia się prawa do zachowku umożliwi skuteczne i precyzyjne planowanie sukcesji. Przeciwnicy tego poglądu podnoszą natomiast, że ustawodawca w przepisach nie przewidział instytucji zrzeczenia się prawa do zachowku. Sąd Najwyższy zauważa jednak, że brak regulacji prawnej danego stosunku prawnego nie oznacza, że nie można dokonać danej czynności, wręcz przeciwnie, skoro kodeks cywilny nie zabrania zawierania umów o zrzeczenie się zachowku to zawieranie takich umów powinno być dopuszczalne.

Rozłożenie zachowku na raty

Sąd może w wyjątkowych sytuacjach rozłożyć obowiązek zapłaty zachowku na raty, odłożyć termin jego zapłaty albo nawet obniżyć jego wysokość. Przy wydaniu tego rodzaju orzeczenia Sąd bierze pod uwagę sytuację osobistą i majątkową osoby zobowiązanej do zapłaty.

Zachowek, a darowizny

Wielokrotnie spotkałem się z sytuacjom, że osoby były przekonane, że jeżeli spadkodawca nie sporządził testamentu to obowiązek zapłaty zachowku nie istnieje. Nic bardziej mylnego. Do zapłaty zachowku są zobowiązani nie tylko spadkobiercy, ale także osoby, które otrzymały darowiznę.

Jak ustalić wysokość zachowku?

W celu ustalenia wysokości zachowku należy ustalić co wchodzi w skład substratu zachowku. W skład tego substratu będą wchodzić zarówno aktywa znajdujące się w spadku jak i te, które spadkodawca przekazał w darowiźnie, gdy jeszcze żył, oprócz darowizn drobnych, zwyczajowo przyjętych w danych stosunkach, np. prezent ślubny oraz dokonanych wcześniej niż 10 lat przed śmiercią spadkodawcy, jeżeli obdarowanym nie była osoba uprawniona do dziedziczenia po spadkodawcy oraz darowizn dokonanych na rzecz zstępnych uprawnionego do zachowku (dzieci wnuków) i darowizn dokonanych przed zawarciem małżeństwa, jeżeli uprawniony do zachowku jest małżonek.

Opinia biegłego w sprawie o zachowek

Prawie zawsze w tego rodzaju sprawach konieczne jest uzyskanie przez Sąd wiadomości specjalnych, w zakresie wyceny nieruchomości stanowiących substrat zachowku. Zaliczkę na wynagrodzenie biegłego musi uiścić powód, ale w przypadku wygrania sprawy to pozwany będzie musiał zwrócić te koszty, podobnie, jak opłatę sądowa oraz honorarium adwokata powoda.

Jakie dokumenty są wymagane w sprawie o zachowek?

Do wytoczenia sprawy są wymagane takie dokumenty jak:

• postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenie dziedziczenia,
• dokumenty potwierdzające otrzymane przez zobowiązanych darowizny, np. akt notarialny,
• orzeczenie o trwalej niezdolności do pracy, jeżeli powód domaga się zapłaty zachowku o podwyższonej wartości.

Do wytoczenia powództwa o zachowek nie jest wymagane sądowne lub notarialne potwierdzenie dziedziczenia, można fakt nabycia spadku wykazać innymi dowodami, jednak w praktyce najlepszym rozważaniem jest, aby przed wszczęciem sprawy o zachowek uprawniony złożył wniosek o stwierdzenie nabycia spadku przez zobowiązanego do jego zapłaty, do czego jest jak najbardziej uprawniony. W takiej sytuacji w sprawie o zachowek Sąd nie będzie musiał już ustalać kręgu spadkobierców. W przypadku gdy podstaw żądania zachowku są dokonane przez spadkodawcę darowizny oczywiście ten problem odpada.

Ile trwa sprawa o zachowek w Sądzie Rejonowy w Jarosławiu

Takie sprawy trwają kilka miesięcy, a w przypadku, gdy zostanie powołany biegły rzeczoznawca majątkowy może się wydłużyć nawet do roku.

Pomoc adwokata w Jarosławiu w sprawie o zachowek

Jako adwokat mogę Cię reprezentować w sprawie o zachowek, zarówno na etapie przesądowym, sądowym oraz egzekucyjnym. Jako Twój pełnomocnik załatwię wszystkie wymagane dokumenty, złożę pozew o Sądu i będę Cię reprezentował do samego końca, aż dostaniesz swoje pieniądze.

Kontakt z adwokatem w sprawie o zachowek

Jeżeli broisz się przed bezzasadnymi roszczeniami o zapłatę zachowku lub też chcesz dochodzić zapłaty zachowku na drodze sadowej to zapraszam do kontaktu. Jako adwokat mogę załatwić w Twoimi imieniu wszystkie formalności i zapewnić Ci realną pomoc w negocjacjach ze stroną przeciwną. 

FORMULARZ KONTAKTOWY